Diagnose
Het Prostaat Specifiek Antigeen (PSA) is momenteel de belangrijkste indicator in het bloed om prostaatkanker vast te stellen. PSA is een eiwit dat aangemaakt wordt in de prostaat. Normaal gesproken maakt een gezonde prostaat maar een klein beetje PSA aan. Een zieke prostaat gaat meer PSA produceren. Dit is te meten in uw bloed. U kunt de hoeveelheid PSA in uw bloed laten bepalen via de huisarts. De huisarts zal u de voor- en nadelen van deze bepaling uitleggen. Ook bij klachten als slechter plassen, bloed plassen of pijn in de (lage) rug is het aan te raden om de hoeveelheid PSA in uw bloed te laten onderzoeken. Hoe eerder prostaatkanker wordt ontdekt, hoe beter het kan worden behandeld.
Bij prostaatkanker is er sprake van een ongeremde groei van prostaatcellen. Een verhoogd PSA is alleen een aanwijzing dat er mogelijk sprake is van prostaatkanker. Zekerheid krijgt u pas nadat er kleine stukjes weefsel uit de prostaat zijn onderzocht in het laboratorium. Deze stukjes weefsel worden weggenomen door middel van een biopsie. In het laboratorium kijkt de patholoog of er kankercellen aanwezig zijn en hoe agressief deze cellen zijn (hoe snel ze groeien).
Afhankelijk van het stadium en de agressiviteit van kankercellen is sprake van een ernstige of minder ernstige vorm van prostaatkanker. Het is moeilijk om alle prostaatkanker gevallen met elkaar te vergelijken. Veel stadia van prostaatkanker zijn gelukkig goed te genezen.
Met de TNM-indeling bepaalt de arts hoever de tumor gegroeid en uitgezaaid is. De letters en cijfers delen de kanker in volgens een vast systeem.
De arts gebruikt de letters T, N en M:
- T staat voor tumor en zegt iets over de grootte van de tumor
- N staat voor lymfeklier (‘node’) en geeft aan of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn
- M staat voor metastasen, dat zijn uitzaaiingen in andere organen
De TNM-indeling bij prostaatkanker is als volgt:
- T0: er is geen bewijs voor een tumor in de prostaat
- T1: er zit een kleine tumor in de prostaat
- T1a: de tumor is toevallig gevonden, in minder dan 5% van het verwijderde weefsel zitten kankercellen
- T1b: de tumor is toevallig gevonden, in meer dan 5% van het verwijderde weefsel zitten kankercellen
- T1c: de tumor is gevonden door een gerichte biopsie, in het verwijderde weefsel zitten kankercellen
- T2: er zit een tumor in de prostaat
- T2a: de tumor is kleiner dan de helft van een prostaatkwab
- T2b: de tumor is groter dan de helft van de prostaatkwab
- T2c: de tumor zit in beide kwabben van de prostaat
- T3: de tumor groeit ook buiten de prostaat
- T3a: de tumor groeit door het kapsel van de prostaat
- T3b: de tumor groeit door prostaatkapsel in de zaadblaasjes of de zaadleider
- T4: de tumor groeit door in weefsels rondom de prostaat. Zoals in de endeldarm, de kringspier, de bekkenbodemspieren of de bekkenwand
- N0: er zijn geen uitzaaiingen in de nabijgelegen lymfeklieren
- N1: er zijn uitzaaiingen in lymfeklieren in het bekken, rondom de prostaat
- M0: er zijn geen uitzaaiingen in andere organen
- M1: er zijn uitzaaiingen in andere organen
- M1a: er zijn uitzaaiingen in lymfeklieren buiten het bekken, zoals in de bovenbuik, borstholte en de hals
- M1b: er zijn uitzaaiingen in de botten
- M1c: er zijn uitzaaiingen op andere plaatsen
Zelftest
U kunt met behulp van de prostaatwijzer ook zelf berekenen hoe groot uw kans op prostaatkanker is. Ook al geven deze wijzers een handvat om uw risico in te schatten, kunnen ze de beoordeling van een arts niet vervangen.
