Verslag van het vijfde Anser symposium 4 juni 2021, Erasmus MC
door Bram Schaareman
Hoe verbeter je de zorg voor patiënten met prostaatkanker? Tijdens het 5e Anser-Kwaliteit symposium op 4 juni 2021 presenteerden acht sprekers onderzoek hiernaar op specifieke deelgebieden. Alle beroepsgroepen binnen Anser waren aanwezig: verpleegkundigen, chirurgen, radiologen en researchers. Vanwege de coronamaatregelen volgden een 15-tal mensen het symposium live in een collegezaal van Erasmus MC, terwijl 52 deelnemers aansloten online. Verslag van een geslaagd symposium.
Binnen het Anser-netwerk is onderzoek een belangrijke pijler: innovaties in de zorg voor patiënten met prostaatkanker worden ingevoerd op basis van onderzoek, onderzoek en nog eens onderzoek. Meten is immers weten. Tussen de bij het netwerk aangesloten ziekenhuizen wordt intensief samengewerkt door kennis uit te wisselen. Inmiddels maken –met het toetreden van het Admiraal de Ruijter Ziekenhuis (Adrz) uit Zeeland – acht ziekenhuizen deel uit van dit netwerk. Tijdens het symposium was dan ook aandacht voor het verwelkomen van het nieuwe lid Adrz dat voldoet aan alle gestelde kwaliteit criteria voor prostaatcentra met een ‘taartmoment’ op de verschillende Anser-locaties. Smul hier mee!
Stijging websitebezoek
Symposium-voorzitter en uroloog dr. Bob Merks van Haaglanden MC opent het symposium. Hij spreekt zijn waardering uit voor het verbeteren van het zorgpad door de oncologieverpleegkundigen en is verheugd over de teruggelopen wachttijd tot operatie in de Anser operatiekliniek tot 4 weken. Ook meldt hij een stijging in het websitebezoek tot met pieken tot 400 hits per dag na publicatie van een aantal artikelen die ook gedeeld waren op LinkedIn. Daarna verwelkomt hij het Adrz met het aansnijden van de taart die door professor Bangma “professioneel” in de zaal wordt uitgedeeld.
Gegevens delen in netwerk
Chris Bangma van Erasmus MC deelt de cijfers uit de Egidius-stichting, waarin Anser als netwerk is vertegenwoordigd. De stichting heeft als doel te monitoren met welke zorg de patiënt het best gediend is en hoe deze zorg verbeterd kan worden. Goed nieuws: Anser scoort ten opzichte van de andere deelnemende partijen in het netwerk het hoogst in de toepassing van de zenuwsparende Neurosafe-techniek. Uit de cijfers blijkt verder dat pathologen werkzaam in Anser op een groter detailniveau rapporteren.
Anser-directeur a.i. dr. Hanneke de Graaf presenteert het landelijk project ‘Registratie aan de bron’. Doel is inzicht te krijgen hoe in de toekomst artsen bij verwijzing naar een ander ziekenhuis patiëntgegevens niet opnieuw hoeven over te typen, maar hiervoor het elektronische patiëntendossier kan gebruiken.
Minder erectiestoornissen
Vervolgens is het de beurt aan promovendus Michelle Slot, aangesteld in het Maasstad ziekenhuis en begeleid vanuit Erasmus MC die de uitkomsten van operaties onderzoekt: hoe nuttig is de Neurosafe-methode en wat betekent het gebruik ervan voor de patiënt? Haar onderzoek wordt afgerond in 2023, maar de eerste resultaten zijn bemoedigend. Slot laat zien dat er in Anser meer zenuwsparend wordt geopereerd dan voorheen, met als belangrijke uitkomst voor de patiënt: minder incontinentie en minder erectie-stoornissen.
Bij 500 zelfrapportages van patiënten blijkt dat na prostaatverwijdering door het Anser operatieteam 91% continentie wordt bereikt binnen een jaar. De Neurosafe methode toegepast door het Anser operatieteam leidt tot meer zenuwsparing en minder zelf-gerapporteerd erectie verlies. In een groep van 92 patiënten die voorafgaand aan de prostaatverwijderingsoperatie aangaven een goede erectie te hebben, bleek 21% één jaar na de operatie een goede erectie te ervaren en 23% ervaarde middelmatige erecties. In ProZIB, een studie over uitkomsten bij patiënten met prostaatkanker in heel Nederland, rapporteerden patiënten met vooraf een goede erectie, in 7% een erectie stijf genoeg voor gemeenschap na één jaar.
‘Wat we niet zien, zien we niet’
In de presentaties die volgen – van prof. Chris Bangma en prof. Emile Comans & prof. Erik Verburg, resp. Erasmus MC, Amsterdam UMC en Erasmus MC – wordt uitgebreid stilgestaan bij de relatief nieuwe radiologische techniek PET/CT-scan PSMA. Deze techniek maakt uitzaaiingen of terugkeer van de prostaattumor al vroeg zichtbaar, zelfs als de PSA-waarde in het bloed nog laag is. Een PET/CT-scan PSMA wordt na een eerdere behandeling voor prostaatkanker (operatie of bestraling) gebruikt bij patiënten die een verhoogde PSA-waarde hebben. Deze scan wordt in toenemende mate gebruikt bij patiënten met prostaatkanker die nog niet geopereerd of bestraald zijn, om vooraf te bepalen of er uitzaaiingen zijn. Emile Comans & Erik Verburg laten zien dat de gegevens die verworven zijn met deze scantechniek nog veel ruimte bieden voor interpretatie. Perspectief en kijkhoek zijn bijvoorbeeld medebepalend voor wat je waarneemt en wat niet, en iets missen wil je liever niet. Verder blijkt ook de samenstelling van het multidisciplinair overleg (MDO), het overleg waarin verschillende specialismen zich buigen over een patiënt, een belangrijke rol te spelen in interpretaties van de PSMA PET. Nader onderzoek volgt.
‘Klieren eruit klussen’?
Als laatsten komen Anser operateurs Sjoerd Klaver en John Rietbergen aan het woord. Zij bespreken zogenaamde ‘lymfoceles’, ophopingen van lymfevocht na chirurgisch verwijderen van een aangedane lymfeklier. Deze ophopingen kunnen voor een patiënt bijzonder onaangenaam zijn. De chirurgen bespreken de mogelijkheden om deze lymfoceles te behandelen. Of liever nog, zo weinig mogelijk lymfeknopen verwijderen, of zoals een van de chirurgen het plastisch verwoordt ‘de klieren eruit klussen’. Leidt verwijdering van lymfeklieren waarin de kanker is uitgezaaid tot een hogere overlevingskans voor patiënten? Vooralsnog blijkt dit niet duidelijk uit de beschikbare gegevens. De conclusie: het is nodig hiernaar verder onderzoek te doen.
De uitwisseling van verschillende onderzoeksresultaten en inzichten leidde na afloop nog tot geanimeerde discussies tussen de aanwezigen op het congres. En de taart? Die was schoon op.
